صنعت چاپ و بسته‌بندی کشور در ماه گذشته یکی از رویدادهای مهم سالانه خود را پشت سر گذاشت. جشنواره صنعت چاپ با آن که هنوز در ذهن بسته‌برخی از مسئولان کشور به چشم نمی‌آید اما خوشبختانه همواره مورد لطف اهالی چاپ است. آنان که آب و رنگ فرهنگ و زندگی را پیش دیده ما می‌آورند.
بـخش مسابقات جشنواره، اصلی‌ترین و در واقع هسته‌این رویداد است. امسال نهمین جشنواره صنعت چاپ برگزار شد و بخش مسابقه آن با استقبال بی‌سابقه دست‌اندرکاران چاپ روبرو شد.
من به عنوان یکی از اعضای هیئت پنج نفره برگزاری جشنواره و مسئول کمیته‌داوری، گفتنی‌های بسیاری درباره جشنواره دارم که بیان همه آنها نه در ظرف این صفحه می‌گنجد و نه بعضی از آنها در این زمان قابل گفتن است. در این جا سعی دارم به چند نکته‌ظریف اشاره کنم.
ارزش مسابقه
اگـر در زنـدگـی مـسـابـقـه وجود نداشته‌باشد هیجان و کشش زندگی کم می‌شود. رقابت در بازار، خود نوعی مسابقه است. آغاز یک پروژه و به پایان رساندن آن در واقع مسابقه‌ای است که ما با خودمان می‌گذاریم. افرادی که با خود مسابقه مـی‌گـذارند بهترین و مفیدترین اعضای یک جامعه هستند زیرا ایشان همواره چیزی را از خود می‌خواهند که بیرون از توان فعلی ایشان است و برای رسیدن به آن تلاش می‌کنند. این افراد، خود و جامعه را به پیش می‌برند. اما مسابقه با دیگران چیز دیگری است بخصوص اگر با آداب و مراسمی همراه باشد.
حتی یک مسابقه طناب‌کشی هم باعث شور و نشاط می‌شود.
مسابقه باعث می‌شود اشکالات خود را پیدا کنیم. خود را در مقیاس بزرگتر محک بزنیم. نقش و جایگاه خود را در روند توسعه جامعه خود پیدا کنیم و با حضور خود در مسابقه باعث هیجان و شور و نشاط در میان اطرافیان شویم.
به وضوح روشن است بین کسانی خود را در معرض داوری قرار می‌دهند و کسانی که خود را از گود رقابت کنار می‌کشند فاه زیادی وجود دارد. مسابقه‌ای کـه تـمـاشـاـی داشته‌باشد در واقع دو داور دارد. یکی داور مسابقه، یکی هم تماشاگران. در حقیقت کسی که خود را از مسابقه کنار می‌کشد هیچ کس را برای قضاوت کار خود قبول ندارد. ضمن آن که ممکن است چیزی برای عرضه در مسابقه نداشته‌باشد.
صنعت چاپ به دلیل آن که معیارهای کیفی پیچیده‌ای دارد به طور ذاتی صنعتی پیچیده است که داری در آن کاری دشوار است. همین دشواری داوری باعث شده عدد مدعیان کیفیت در صنعت چاپ بالا باشد. بسیاری از فعالان چاپ، خـود را مـدعـی عـنـوان بـرتـر مـی‌دانـند. با این حال جشنواره صنعت چاپ در فرهنگ‌سازی مسابقه و رقابت جشنواره‌ای کارنامه خوبی داشته‌است.
رشد بخش بسته‌بندی از نکات مثبت و خوشحال‌کننده در جشنواره امسال گسترش بخش چاپ بسته‌بندی بود. چاپ بسته‌بندی به لطف سالها نگرش ناشرگونه وزارت ارشاد بیش از دو دهه منظر دید مسئولان چاپ کشور پنهان بود. البته‌یکی دو رشته معروف آن مانند روتوگراور و فلکسو گاهی در کلام مسئولان مورد اشاره قرار می‌گرفتند اما چون با آنها نمی‌شد کتاب و نشریه چاپ کرد در حد همان چند کلمه مطرح می‌شدند.
در حال حاضر به لطف ورود بخشهای تخصصی چاپ به جشنواره، بخشی از چاپ بسته‌بندی برای مسئولان چاپ کشور و حتی خود اعضای صن شناسانده شده است. جشنواره امسال افرادی را به صحنه چاپ معرفی کرد که سالها در این صنعت زحمت کشیده، مطالعه کرده و تولیدات موفق عرضه کرده‌اند اما بسیاری از مدعیان تولیت چاپ کشور، چه آنها که به واسطه قدمتشان خود را بزرگ صنف می‌دانند و چه آنها که شتابزده رسیده و می‌واهن یکشبه سر و ته این صنعت را در دست خود بگیرند ایشان را نمی‌شناسند.
امسال بسیاری از کارشناسان جشنواره در طول برگزاری جلسات کارشناسی یا داوری با بعضی همتایان خود در سایر شاخه‌های چاپ آشنا شدند و این حقیقت که به راستی صنعت چاپ حتی در ایران چقدر گسترده و جدی دنبال می‌شود برای ایشان جالب بود.
با وجود این که استقبال در رشته‌های جدید جشنواره بسیار خوب بود اما گـویـی باید یک سال طول بکشد تا هر موضوع جدیدی جا بیفتد. برای مثال بخـش‌هـایـی مـاننـد بسته‌ها فلز، کاتهای پلاستیکی، اوراق بهادار، ظروف پلاستیکی که سال گذشته در جشنواره وجود داشتند اما کمیت وکیفیت ناچیز آنها باعث شد برنده نداشته‌د، امسال با استقبال اجه شده و تا حد اعلام برده پیش رفتد. در ای راستا خشهای جدید جشنواره امثال مانند ارتن، شیشه، لیبلهای تفکیک شده، قطعات صنعتی و چا متری منسوجات با استقبال کمتری در زمینه ارسال آثار مواجه شده و برنده‌ای نداشتند.
به هر حال یکسال زمان برای به‌روز شدن در ایران تا حدی قابل قبول است! و امید‌می‌رود دوره بعد جشنواره بخشهای بی‌برنده امسال هم به شرایطی برسند که بتوان از میان آنها برگزیده‌ای انتخاب کرد.
معیارهای داوری
ارزش و اعتبار یک مسابقه به داوری آن است. بخش کمرشکن و پربازده جشنواره، بخش تعیین معیارهای داوری بود. کاری بسیار سخت، پرمسئولیت و حساس که هسته اصلی همه داوری‌ها را تشکیل می‌داد. ا بخش از جشنواره هشتم در سال گذشته آغاز شد و با آن که در ابتدای راه خود است اما دست‌آوردهای آن، آن قدر موثر و جالب است که بسیاری ز کارشناسان و داوران جشنواره علاقمند به نگهداری جدول‌ای معیاربندی داوری بودند. بسیاری از کارشناسان پیشنهاد تکمیل و انتشار این معیارها را می‌دادند و به طور کلی می‌توان گفت مسیر طی شده، صحیح بوده و آینده بسیار خوبی برای آن دیده می‌شود. گفتنی است که موضوع تعیین معیار برای چاپ محصولات مختلف، کاری نو است که در صورت کامل شدن می‌تواند در مجامع تخصصی چاپ در جهان قابل ارائه باشد.
