صنعت چاپ و بسته‌بندي کشور در ماه گذشته يکي از رويدادهاي مهم سالانه خود را پشت سر گذاشت. جشنواره صنعت چاپ با آن که هنوز در ذهن بسته‌برخي از مسئولان کشور به چشم نمي‌آيد اما خوشبختانه همواره مورد لطف اهالي چاپ است. آنان که آب و رنگ فرهنگ و زندگي را پيش ديده ما مي‌آورند.
بـخش مسابقات جشنواره، اصلي‌ترين و در واقع هسته‌اين رويداد است. امسال نهمين جشنواره صنعت چاپ برگزار شد و بخش مسابقه آن با استقبال بي‌سابقه دست‌اندرکاران چاپ روبرو شد.
من به عنوان يکي از اعضاي هيئت پنج نفره برگزاري جشنواره و مسئول کميته‌داوري، گفتني‌هاي بسياري درباره جشنواره دارم که بيان همه آنها نه در ظرف اين صفحه مي‌گنجد و نه بعضي از آنها در اين زمان قابل گفتن است. در اين جا سعي دارم به چند نکته‌ظريف اشاره کنم.
ارزش مسابقه
اگـر در زنـدگـي مـسـابـقـه وجود نداشته‌باشد هيجان و کشش زندگي کم مي‌شود. رقابت در بازار، خود نوعي مسابقه است. آغاز يک پروژه و به پايان رساندن آن در واقع مسابقه‌اي است که ما با خودمان مي‌گذاريم. افرادي که با خود مسابقه مـي‌گـذارند بهترين و مفيدترين اعضاي يک جامعه هستند زيرا ايشان همواره چيزي را از خود مي‌خواهند که بيرون از توان فعلي ايشان است و براي رسيدن به آن تلاش مي‌کنند. اين افراد، خود و جامعه را به پيش مي‌برند. اما مسابقه با ديگران چيز ديگري است بخصوص اگر با آداب و مراسمي همراه باشد.
حتي يک مسابقه طناب‌کشي هم باعث شور و نشاط مي‌شود.
مسابقه باعث مي‌شود اشکالات خود را پيدا کنيم. خود را در مقياس بزرگتر محک بزنيم. نقش و جايگاه خود را در روند توسعه جامعه خود پيدا کنيم و با حضور خود در مسابقه باعث هيجان و شور و نشاط در ميان اطرافيان شويم.
به وضوح روشن است بين کساني خود را در معرض داوري قرار مي‌دهند و کساني که خود را از گود رقابت کنار مي‌کشند فاه زيادي وجود دارد. مسابقه‌اي کـه تـمـاشـاـي داشته‌باشد در واقع دو داور دارد. يکي داور مسابقه، يکي هم تماشاگران. در حقيقت کسي که خود را از مسابقه کنار مي‌کشد هيچ کس را براي قضاوت کار خود قبول ندارد. ضمن آن که ممکن است چيزي براي عرضه در مسابقه نداشته‌باشد.
صنعت چاپ به دليل آن که معيارهاي کيفي پيچيده‌اي دارد به طور ذاتي صنعتي پيچيده است که داري در آن کاري دشوار است. همين دشواري داوري باعث شده عدد مدعيان کيفيت در صنعت چاپ بالا باشد. بسياري از فعالان چاپ، خـود را مـدعـي عـنـوان بـرتـر مـي‌دانـند. با اين حال جشنواره صنعت چاپ در فرهنگ‌سازي مسابقه و رقابت جشنواره‌اي کارنامه خوبي داشته‌است.
رشد بخش بسته‌بندي از نکات مثبت و خوشحال‌کننده در جشنواره امسال گسترش بخش چاپ بسته‌بندي بود. چاپ بسته‌بندي به لطف سالها نگرش ناشرگونه وزارت ارشاد بيش از دو دهه منظر ديد مسئولان چاپ کشور پنهان بود. البته‌يکي دو رشته معروف آن مانند روتوگراور و فلکسو گاهي در کلام مسئولان مورد اشاره قرار مي‌گرفتند اما چون با آنها نمي‌شد کتاب و نشريه چاپ کرد در حد همان چند کلمه مطرح مي‌شدند.
در حال حاضر به لطف ورود بخشهاي تخصصي چاپ به جشنواره، بخشي از چاپ بسته‌بندي براي مسئولان چاپ کشور و حتي خود اعضاي صن شناسانده شده است. جشنواره امسال افرادي را به صحنه چاپ معرفي کرد که سالها در اين صنعت زحمت کشيده، مطالعه کرده و توليدات موفق عرضه کرده‌اند اما بسياري از مدعيان توليت چاپ کشور، چه آنها که به واسطه قدمتشان خود را بزرگ صنف مي‌دانند و چه آنها که شتابزده رسيده و مي‌واهن يکشبه سر و ته اين صنعت را در دست خود بگيرند ايشان را نمي‌شناسند.
امسال بسياري از کارشناسان جشنواره در طول برگزاري جلسات کارشناسي يا داوري با بعضي همتايان خود در ساير شاخه‌هاي چاپ آشنا شدند و اين حقيقت که به راستي صنعت چاپ حتي در ايران چقدر گسترده و جدي دنبال مي‌شود براي ايشان جالب بود.
با وجود اين که استقبال در رشته‌هاي جديد جشنواره بسيار خوب بود اما گـويـي بايد يک سال طول بکشد تا هر موضوع جديدي جا بيفتد. براي مثال بخـش‌هـايـي مـاننـد بسته‌ها فلز، کاتهاي پلاستيکي، اوراق بهادار، ظروف پلاستيکي که سال گذشته در جشنواره وجود داشتند اما کميت وکيفيت ناچيز آنها باعث شد برنده نداشته‌د، امسال با استقبال اجه شده و تا حد اعلام برده پيش رفتد. در اي راستا خشهاي جديد جشنواره امثال مانند ارتن، شيشه، ليبلهاي تفکيک شده، قطعات صنعتي و چا متري منسوجات با استقبال کمتري در زمينه ارسال آثار مواجه شده و برنده‌اي نداشتند.
به هر حال يکسال زمان براي به‌روز شدن در ايران تا حدي قابل قبول است! و اميد‌مي‌رود دوره بعد جشنواره بخشهاي بي‌برنده امسال هم به شرايطي برسند که بتوان از ميان آنها برگزيده‌اي انتخاب کرد.
معيارهاي داوري
ارزش و اعتبار يک مسابقه به داوري آن است. بخش کمرشکن و پربازده جشنواره، بخش تعيين معيارهاي داوري بود. کاري بسيار سخت، پرمسئوليت و حساس که هسته اصلي همه داوري‌ها را تشکيل مي‌داد. ا بخش از جشنواره هشتم در سال گذشته آغاز شد و با آن که در ابتداي راه خود است اما دست‌آوردهاي آن، آن قدر موثر و جالب است که بسياري ز کارشناسان و داوران جشنواره علاقمند به نگهداري جدول‌اي معياربندي داوري بودند. بسياري از کارشناسان پيشنهاد تکميل و انتشار اين معيارها را مي‌دادند و به طور کلي مي‌توان گفت مسير طي شده، صحيح بوده و آينده بسيار خوبي براي آن ديده مي‌شود. گفتني است که موضوع تعيين معيار براي چاپ محصولات مختلف، کاري نو است که در صورت کامل شدن مي‌تواند در مجامع تخصصي چاپ در جهان قابل ارائه باشد.
