ابوالفضل ایمنی،
صاحب امتیاز آژانس خبری
چاپ و بسته‌بندی ایران
از زمان توسعه صنعت پتروشیمی در کشور بازنگری در فروش نفت خام به وجود آمد. بازنگری که علاوه بر اشتغال‌زایی کمک شایانی به جلوگیری از خام‌فروشی بود. اما این پایان ماجرا نیست و باید صنعت پتروشیمی ایران به صنایع پایین‌دست مانند بسته‌بندی تبدیل شود.
روشی که علاوه بر توسعه‌مداری صنعتی باعث ایجاد اشتغال قابل توجه و مهمتر ایجاد ارزش افزوده دوچندان برای کشور و توسعه صادرات غیر نفتی خواهد شد.
بدون شک دهه آینده مبتنی بر درك فرصت‌های جدید و دفع تهدیدها خواهد بود و باید گفت که آینده، امتدادی از زمان حال است. بنابر این باید با پیش‌بینی عوامل محیطی، استراتژی خود را برای استفاده هرچه بهتر از فرصت‌های فردا و منابع موجود تنظیم کرد.
صنعت بسته‌بندی ایران در طول یک سال گذشته در دوران گذار خود ادامه مسیر داده و رواج بسته‌بندی‌های کوچک و شخصی‌سازی آنها گواه این مدعا است.
هرچند باید گفت قابلیت ما در پیش‌بینی آینده محدود است زیرا حتی تغییر یک پدیده به ظاهر کوچک ممکن است منجر به تغییرات عمده‌ای شود . برای استفاده و بهره‌مندی از فرصت‌ها لازم است در ابتدا، قواعد حاکم را به درستی شناخت و یا قواعد شناخته شده‌ای را حاکم کرد.
جهان امروز به صورت مداوم در حال هوشمند شدن است و نقش دیجیتالیسم سرعتی مضاعت به آن داده، هر چند شناخت این قواعد فقط منحصر به پارادایم‌های جاری، نخواهد بود و خصوصا در دنیای کسب و کار، تغییر پارادایم‌ها همواره مطرح می‌باشد.
هر اختراع یا تکنولوژی جدید، قواعد کار را در حد خود تغییر خواهد داد. بر این اساس بسیاری از سازمان‌ها و موسسات برای شناخت قواعد پارادایم‌های آینده تلاش می‌کنند و می‌توان گفت امروزه آینده‌گرایی خود یک علم است و مکانیزم‌ها و روش‌های متفاوتی برای پیش‌بینی آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای انتفاع بالقوه‌ای که در فرصت‌ها وجود دارد می‌بایستی عوامل متعددی در کنار هم شکل گرفته و یا به عبارتی عوامل کاملی به وجود آیند تا آن منافع در فرصت به فعلیت برسد.
البته قبل از طرح این موضوع باید فرصت‌های موجود بازار کسب و کار درک شده باشند و حساسیت ذهنی لازمی وجود داشته باشد تا پتانسیل نهفته در پدیده‌ها را بخوبی جستجو کنند.
سال گذشته مشکل عرضه و تقاضا برای چاپخانه‌های بسته‌بندی گام‌های صنعت بسته‌بندی کشور را کند کرده بود. مشکلاتی مانند:
* تولیدکنندگان فیلم‌های بسته‌بندی BOPP خود دارای چاپخانه هستند که این امر سبب بروز اختلاف بین قیمت اعلام شده به سفارش‌دهنده توسط چاپخانه‌ها و تولیدکنندگان فیلم مجهز به چاپخانه شده بود که واسطه‌ها و سفارش‌دهندگان بازار چاپ از این اختلاف قیمت و حاشیه ایجاد شده بهره اصلی را می‌بردند.
* دخالت اصناف در کار یک دیگر، اکنون چاپخانه‌ها نیز اقدام به تولید مواد غذایی و بسته‌بندی کرده‌اند که در نهایت موجب خنثی شدن واحدهای تولیدی خواهد شد.
* حاشیه سود بسیار پایین و از فروش فیلم در قیمت تمام شده سودی عاید چاپخانه‌ها نمی‌شد. این در حالی بود که قیمت فیلم و سایر هزینه‌ها رشد چشمگیری داشته‌اند و تعرفه‌های نامتعارف واردات نیز باعث شده عده‌ای از این موضوع سوء استفاده کنند. دلیل اصلی افزایش قیمت تمام شده در کشور عوارض گزاف ورود مواد اولیه از خارج و عدم صرفه در واردات این مواد است. برای کاهش تعرفه واردات نیاز به انسجام این دست از صنعت چاپ و بسته‌بندی بود.
* یکی از نکات قابل توجه دیگر این که 55 درصد از صادرات غیر نفتی پلیمری هستند ولی به علت گرانی قیمت انواع فیلم‌ها صنعت چاپ بسته‌بندی صادرات ندارد که این معضلی برای کشور و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بوده و هست.
* به غیر از فیلم BOPP مواد اولیه دیگری نیز در داخل موجود است، اما هنوز به صورت دقیق و بنیادی سرمایه‌گذاری و روش‌های تولید آنها بررسی نشده و نیاز به واحد مشاوره‌ای جهت سرمایه‌گذاری بیش از پیش در این صنعت احساس می‌شود.
* چاپخانه‌های بسته‌بندی و تولیدکنندگان بسته‌بندی که فیلم خریداری می‌کنند بدون محاسبه صنعتی قیمت تمام شده و زیر قیمت می‌فروشند که در این جا خلاء آموزشی وجود دارد.
* آموزش قیمت تمام شده صنعتی باید به صورت گسترده در دستور کار قرار گیرد و کارگاه تخصصی قیمت تمام شده بخش چاپ بسته‌بندی برای آشنایی با روش‌های محاسبات صنعتی نیاز امروز این صنعت است.
* نکته دیگر این که کیفیت در حال مشابه شدن است، اکنون اهرم کیفیت در قیمت نهایی کمتر تاثیر دارد. تولید کنندگان بسته بندی و چاپخانه های مربوطه باید نسبت به اعلام قیمت اجماع نظر داشته باشند.
موارد بالا مشکلاتی بود که چاپ بسته‌بندی و صنعت بسته‌بندی کشور در طول سال گذشته کم و بیش با آن دسته و پنجه نرم کردند. در این میان حضور چند تولیدکننده انواع فیلم‌های مورد استفاده صنعت بسته‌بندی و چاپ بسته‌بندی به نوعی بازار عرضه و تقاضا را متوازن کرد.
از سوی دیگر تاثیرگذارترین اتفاق چهار دهه اخیر بر روند اقتصاد کشور یعنی مذاکرات گروه 5+1 و برجام باعث شد تا نگاه‌های تولیدکنندگان و چاپخانه‌های بسته‌بندی به این اتفاقات احتیاطی در تولید و سرمایه‌گذاری به وجود آورده است.
تغییر جهت دیگری که در بازار بسته‌بندی کشور در طول سال گذشته شکل گرفت توجه افکار تولیدکنندگان به اهمیت بسته‌های کوچک و چاپ لیبل بود.
طی چهار سال گذشته اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران سیاست مبنی بر توجه به بازارهای کمتر دیده شده در صنعت چاپ و بسته‌بندی در دستور کار خود قرار داد که به نوعی امسال بلوغ پیدا کرد و به بار نشست.
پس از اولین کنفرانس تخصصی چاپ لیبل و بسته‌های کوچک در تیرماه 1389که توسط این اتحادیه برگزار شد توجه به این بخش بیشتر و بیشتر شد.
امسال در بیستمین دوره لیبل‌اکسپو اروپا سومین حضور تیم پژوهشی تحقیقاتی ایرانی که به نوعی پربارترین آنها نیز بود به همت این اتحادیه رقم خورد.
هیات ایرانی با حضور در این نمایشگاه با فناوری‌های روز دنیا در صنعت چاپ لیبل و بسته‌بندی‌های کوچک آشنا شد و با مذاکراتی با چاپخانه‌داران و صنعت‌گران سایر کشورها به ارتقا و ترویج این بخش مهم از صنعت چاپ بسته‌بندی کشور کمک کرد.
اما ماحصل عملکرد این چند سال چه بود و باید پرسید که این اتحادیه چه دستاوردی در این راستا داشته است، بنا به آمارها و تحقیقات صنعت چاپ لیبل از چهار سال پیش تا کنون رشد صدرصدی در توسعه و تجهیز واحدهای تولیدی در کشور داشته است و این درحالی است که بازار ماشین‌آلات چاپ لیبل از گزند ماشین‌آلات دست دوم و مستهلک در این دوره نوسازی در امان مانده است.
