آن چه در این جا می‌خوانید متن سخنرانی سردبیر ماهنامه صنعت بسته‌بندی است که بیست و دوم مهر سال جاری در همایش SaveFood در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی شهر آفتاب ارائه شد.
دغدغه من هدررفت منابع است. فرقی نمی‌کند منابع انسانی باشد یا منابع طبیعی یا هر آن چه در این جهان در دسترس ما قرار گرفته است. بسیاری از منابع ارزشمند که امروز در بازارها خرید و فروش می‌شوند زباله‌های دیروز بوده‌اند. در واقع چیزی به نام زباله وجود ندارد. میزان کارایی مواد برای انسان است که عنوان زباله را به ماده‌ای نسبت می‌دهد.
پس شاید بتوان گفت یکی از عالی‌ترین مراتب کیفیت برای مواد، جایگاه مصرف آن ماده در زندگی انسانهاست. برای مثال تا زمانی که یک ماده قابل خوردن برای انسان است از جایگاه بالای کیفی برخوردار است.
مواد غذایی نیاز روزمره و حیاتی انسان‌ها است و به دلیل نقش مهم آن در حیات و سلامت بشر گاهی حتی ابزار سوء استفاده از انسان‌ها میشود. در حالی که این بدیهی‌ترین نیاز انسان است و هر انسانی در جهان حق دارد که گرسنه نباشد.
پروفسور والتر سورکا استاد جهانی بسته‌بندی در کتاب خود مبانی فن‌آوری بسته‌بندی می‌گوید:
“بیشتر کشورهایی که در آنها گرسنگی وجود دارد در واقع غذای کافی برای جمعیت خود را تولید می‌کنند. ولی با نبود وسایل مناسب برای نگهداری، حفاظت و حمل و نقل، تا حدود 50 درصد از غذای تولید شده هرگز به دست مصرف‌کنندگان نمی‌رسد.”
باید چه کار کنیم؟
– یا جلوی هدررفت منابع را بگیریم
– یا منابع هدررفته را مدیریت کنیم
با مطالعه‌ای که درباره برنامه SaveFood داشته‌ام معتقد هستم این برنامه اگر جدی گرفته شود می‌تواند تا حدی انتظارات را در دو عملکرد بالا براورده کند. اما از سالی که این کمپین با پیشنهاد Werner Matthias Dornscheidt رییس شرکت نمایشگاهی دوسلدورف و موافقت سازمان ملل متحد آغاز به کار کرد هنوز خبر برجسته و هیجان‌انگیزی که انتظارات جامعه جهانی را از این برنامه مفید برآورده کند نشنیده‌ایم. شاید اطلاع‌رسانی آنها خوب نبوده است!
واقعیتی است که این برنامه، هم می‌تواند با حل مشکلات حفظ و نگهداری و توزیع مواد خوراکی در پیشبرد برنامه جهانی غذا مفید و موثر باشد و هم توانایی صنعت بسته‌بندی را در حل معضلات مهم بشریت نشان دهد. اما همان طور که گفتم با وجود گذشت سالها از اجرای این برنامه هنوز آن طور که باید حق مطلب ادا نشده است.
شاید تاکنون فرصت مناسب پیش نیامده باشد. این جا می‌خواهم با شما از فرصتی بزرگ برای تحقق این نیت پاک بشردوستانه صحبت کنم.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارزش ریالی تولیدات کشاورزی ایران در سال 1394 برابر 189 هزار میلیارد تومان بوده است که با محاسبه بانک مرکزی معادل 68 میلیارد دلار می‌باشد.
در این جا یک خبر بد و یک خبر خوب وجود دارد. خبر بد این که 30 درصد تولیدات کشاورزی در ایران هدر می‌رود. بر اساس ارزش ریالی و دلاری که در بالا گفته شد. 30 درصد این عدد می‌تواند بیش از 56 هزار میلیارد تومان یا 20 میلیارد دلار باشد. البته ما می‌دانیم رابطه وزن و حجم تولیدات کشاورزی با ارزش پولی آنها این طور نیست ولی در یک نمای کلی و برای درک فرصت‌های موجود می‌توان همین محدوده ارزش پولی را در نظر گرفت. البته باید در نظر داشته باشیم این که بخشی از هدررفت تنها مربوط به پس از برداشت نیست. پس بهتر است برای پیشگیری از هرگونه خیال‌پردازی، تنها 10 میلیارد دلار معادل نیمی از این مبلغ را در نظر بگیریم که در جای خود عدد بزرگی است.
توصیه می‌کنم مدتی به این عدد بزرگ فکر کنیم و با خود فکر کنیم که با آن چه کارهای مثبتی میشود انجام داد.
اما خبر خوب این است که ارزش میزان هدررفت تولیدات کشاورزی آن قدر بالاست که مدیریت و کنترل آن می‌تواند یک پروژه عظیم برای تحقق اهداف برنامه‌های بشردوستانه مانند سیوفود باشد. در واقع من از تبدیل یک تهدید بزرگ به یک فرصت بزرگ صحبت می‌کنم.
10 میلیارد دلار عدد بزرگی است. ایران می‌تواند یک مدل مناسب برای تحقق برنامه SaveFood باشد. از راه کنترل و کاهش هدررفت تولیدات کشاورزی.
ما نیاز به یک همکاری مشترک بین بخش کشاورزی و صنعت در ایران و سازمان فائو و برنامه جهانی غذا داریم.
تصور کنید با اعمال مدیریت صحیح در بخش لجستیک تولیدات کشاورزی ایران که با کمک فائو و سازمان‌های پیشبرنده بسته‌بندی در جهان مانند اتحادیه اینترپک یا سازمان جهانی بسته‌بندی صورت خواهد گرفت بخشی از تولیدات کشاورزی از تبدیل شدن به ضایعات نجات پیدا کنند. آنها دیگر زباله نیستند. بلکه بخشی از آن 10 میلیارد دلار هستند که به جیب ما برگشته است.
به نظر من این مبلغ قابل معامله است.
این میدانی است که همه راه‌کارهای بسته‌بندی و لجستیک می‌توانند خود را اثبات کنند.
اگر دولت من (ایران) بپذیرد در برابر کاهش 30 درصد هدررفت تولیدات کشاورزی کشور بخشی از ارزش آن 30 درصد را مورد معامله قرار داده و در ازای دانش، خدمات یا تجهیزاتی که برای کاهش هدررفت دریافت کرده به طرف مقابل بپردازد، و اگر سازمان ملل ورودی و خروجی این پروژه را مدیریت کند می‌توان امیدوار بود که همکاری بخش بسته‌بندی در برنامه SaveFood منجر به انجام یک کار بزرگ شده است. زیرا مهار 10 میلیارد دلار هدررفت تولیدات کشاورزی در یک سال و تنها در یک کشور کاری بزرگ و تحسین‌برانگیز است.
این یک مشارکت جهانی است. در واقع یک شرکت جهانی است. آورده ایران در این شرکت فرصتی است که برای ایجاد یک مدل موفق جهانی ایجاد می‌کند باضافه سهمی که از محصولات نجات یافته به شریکان خود اختصاص خواهد داد. ما می‌خواهیم عدد منفی را به بالای صفر یعنی مثبت برسانیم. این یک تجربه بزرگ اخلاقی و انسانی که جامعه جهانی در حال حاضر به آن نیاز دارد و برای روشن نگه داشتن روحیه صلح و نوعدوستی است.
فکر می‌کنم بعضی از شرکت‌های بزرگ جهانی که در بخش مواد غذایی فعالیت دارند از چنین معاملاتی استقبال کنند. سابقه چنین همکاری‌هایی با نظارت سازمان ملل وجود دارد.
این می‌تواند یک مدل موفق برای جهان باشد. ما در بخش بسته‌بندی باید زمینه همکاری فائو در مهار ضایعات تولیدات کشاورزی را فراهم کنیم. من معتقدم در برابر دانش، خدمات و تجهیزاتی که در این پروژه نصیب بخش‌های صنعت و کشاورزی ایران میشود اختصاص سهم قابل قبولی از محصولات کشاورزی نجات یافته به سازمان ملل یا مجریان این پروژه کاری عاقلانه و حرفه‌ای است.
سازمان ملل و برنامه جهانی غذا اگر یک طرف این معامله باشند با دریافت تولیدات احیا شده بخش کشاورزی خواهند توانست قدم‌های بزرگی در توزیع مواد خوراکی بین نیازمندان بردارند.
علاوه بر این ایران هشتاد میلیون تَن جمعیت دارد که مسئولیت مصرف بخش بزرگی از آن هفتاد درصد باقیمانده تولیدات کشاورزی را بر عهده دارند. دورریزها و هدررفت این جمعیت بزرگ هنگام فراوری و مصرف مواد خوراکی هم در جای خود عدد بزرگی است.
وقتی در نظر داشته باشیم مشکلاتی مانند تحریم‌های بین‌المللی مانعی بر سر راه بازسازی و نوسازی صنعت در ایران بوده می‌توانیم نتیجه بگیریم که ایران در حال حاضر در این بخش نیز نیاز به بهسازی و بازیافت منابع دارد.
بنا بر این فرصت‌های بزرگی برای اجرای برنامه سیوفود در ایران وجود دارد که می‌تواند مدل خوب و موفقی برای اثبات این برنامه در جهان باشد.
من به عنوان یک متخصص بسته‌بندی علاقه دارم که این همکاری صورت بگیرد و از دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل می‌خواهم برای عملی شدن این کار خوب تلاش کنند و خسته و ناامید نشوند.
مردم ایران هم علاقه و هم آمادگی جدی برای مشارکت با طرح‌های بشردوستانه و سازمان‌های راستگو و عملگرای جهانی دارند. این را در گذشته و حال بارها اثبات کرده‌اند.
مردم و صنایع ایران از این تعامل استقبال می‌کنند و این پروژه می‌تواند فرصت خوبی باشد
برای ایجاد یک حس خوب جدید در مردم جهان.
گفتنی است در این همایش و پس از این سخنرانی، مریم رضایی نماینده دفتر منطقه‌ای فائو در ایتالیا در سخنرانی خود نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایتالیا در کنترل هدررفت تولیدات کشاورزی در یک کشور آفریقایی با مشارکت سازمان فائو را ارائه داد.
سقف سرمایه‌گذاری شرکت ایتالیایی در سه سال که سال اول آن به پایان رسیده در مجموع نیم میلیون یورو تعیین شده است. این رقم در برابر فرصت‌های موجود در ایران بسیار کم است.
