درباره بسته‌بندی در ایران -۲

نگاه اول
به طور کلی در ایران به بسته (Package)‌‌ بیشتر از بسته‌بندی (Packing)‌‌ توجه شده است. این به دلیل آن است که در ایران هنوز شناخت از بسته‌بندی به ظاهر آن محدود است و بیشتر تولیدکنندگان در پی رسیدن به یک بسته خوب و رقابتی هستند تا بسته‌بندی خوب و رقابتی.
در چنین فضایی زنجیره تامین و عملیات لجستیک کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و ضایعات محصولات تولیدی همچنان بالا است. این موضوع باعث می‌شود هزینه بسته‌بندی بیشتر از حد انتظار باشد. زیرا تنها رقابت در محیط خرده‌فروشی باعث توجه به بسته‌بندی بوده، نه اتخاذ رویکردی اقتصادی و بهینه در عملیات تولید. بنابر این ما در ایـران نـیازمند تقویت مفاهیم مدیریت بسته‌بندی هستیم. بالابردن کیفیت بسته‌های مورد استفاده در حمل و نقل و توجه به اصول ارگونومی در آنها، توجه و مطالعه در روشهای بهینه برای جمع و مهار کردن بسته‌ها (Packing)‌‌ و بکارگیری لوازم مناسب برای این عملیات، شناخت و بکارگیری لوازم و امکانات آزمایشگاهی برای آزمون بسته‌ها و بسته‌بندی آنها. اینها بخشی از مواردی است که باعث می‌شود بسته‌بندی نقش مفیدی در اقتصاد تولید و مصرف داشته باشد و مردم به مفهوم بسته‌بندی و دست‌اندرکاران آن علاقه نشان دهند.
یک بسته زیبا اگر نشانه‌ای از بهره‌وری منابع ملی و حفظ حقوق مصرف‌کننده نداشته باشد تنها یک سرگرمی‌ یا حتی یک فریب است.
نگاه دوم
از منظری دیگر به بسته‌بندی در ایران نگاه می‌کنیم. روند رشد بسته‌های اولیه در ایران خوب و قابل توجه است. ما در صنعت چند لایه‌های انعطاف‌پذیر توسعه قابل قبولی داشته‌ایم.
پوشش‌های اولیه کالاها که نقش مهمی در بالابردن طول عمر فروشگاهی (shelf lite)‌‌ دارند و به سلامتی مصرف‌کنندگان از یک سو و سودآوری تولیدکنندگان از سوی دیگر کمک می‌کنند به خوبی شناخته و پذیرفته شده‌اند.
امروز چندلایه‌های انعطاف‌پذیر تا یازده لایه در ایران تولید و مورد استفاده قرار گرفته اند. اما در بخش ظروف این پیشرفت چنان که باید صورت نگرفته و هنوز نیازمند دو عامل مهم یعنی فن‌آوری بالا و دانش تولید هستیم. در همین وضعیت اگر منحنی بگیریم ظروف شیشه‌ای بسته‌بندی در پایین‌ترین و ظروف پلاستیکی در بالاترین مکان قرار دارند. اما بسته‌بندی ثانویه و یا بسته‌های اولیه‌ای که نقش بسته ثانویه را هم بازی می‌کنند نتواسته‌اند آن طور که باید با استانداردهای روز هماهنگ شوند. با آن که توجه به ظاهر بسته‌بندی اولویت ذهنی بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی است در اجرای این بخش به قدر کافی حرفه‌ای عمل نمی‌کنند. جعبه‌های مقوایی ضعیف، گرافیک‌ها و به دنبال آن بهای نه چندان جا افتاده و حرفه‌ای نوعی تناقض در هدف و عملکرد ایجاد کرده است.
بسته‌بندی توزیع همان طور که گفته شد کمترین میزان توجه را به خود اختصاص داده است. برای مثال ورق کروگیت هفت‌لایه که برای بسته‌بندی اغلب کالاهای صنعتی و بسیاری از کالاهای کشاورزی صادراتی در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد در ایران و با وجود فعالیت نزدیک به دویست‌ ورق‌ساز، محصولی نایاب است. همچنین مشکل عدم تنوع لازم در ظروف پلاستیکی بزرگ مانند باکس‌پالتها و بالکها نیز وجود دارد. با این حال تنها در یک سال آینده هشتاد‌ استاندارد ملی بسته‌بندی در دستور کار موسسه استاندارد قرار دارد در حالی که طی سه سال گذشته که در مجموع حدود بیست استاندارد ملی بسته‌بندی تصویب شده است.
نگاه سوم
یک سوم شمالی ایران بیشترین سرمایه‌گذاری در صنعت بسته‌بندی را دارد. دوسوم باقیمانده را اگر به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم کنیم نیمه غربی سهم بیشتری از نیمه شرقی در جذب سرمایه‌های بسته‌بندی دارد. اما در یک جمع بندی می‌توان گفت ایران کشوری چهار فصل است.
پروفسور رشینگر فیلیوس گیاه‌شناس برجسته جهان، کتابی دارد که یکصـد و هفتـاد و پنج‌ بار! تجدید چاپ شده و نام آن <گلهای سرزمینهای کوهستانی ایران> است. جالب است بدانید که ایشان در کتاب خود تعداد گونه‌های گیاهی ایران را تا ده هزار گونه خوانده و این در حالی است که در کل اروپا یازده هزار و پانصد گونه گیاهی موجود است. از آن جا که کشاورزی منشاء تولید بسیاری از مواد خوراکی و غیرخوراکی است، این تنوع گیاهی شگرف ما را متوجه فرصتهای ویژه در سرمایه‌گذاری می‌کند. در صورت مدیریت صحیح در خصوص این منابع، به طور معمول صنعت بسته‌بندی نقش موثری در قیمتی کردن کالا خواهد داشت.
تنوع آب و هوا و اقلیم خاص ایران این کشور را به منطقه‌ای مناسب برای دستیابی به بسیاری از پدیده‌های عالم کرده و در ایرانیان توانایی رسیدن به بسیاری از چیزهایی را که اراده کنند به وجود آورده است.
ایران با وجود مشکلات خاص و همیشگی خود همواره بستری مناسب برای هر گونه سرمایه‌گذاری و یا سرمایه‌گذاری در هر کاری بوده و هسـت. ایـرانیان به طور عمومی‌مردمی‌خوش‌نشین، هوشمند در سرمایه گذاری، مشکل پسند و آرمانگرا وتا حدی ایده‌آلیست هستند که ایـن خصیصـه آخـر بـاعـث تـوجـه و علاقـه همیشگـی ایشـان به فن‌آوری‌های برتر بوده و هست. اگر مشکل ارزش پایین ریال ایران در برابر یورو یا دلار نباشد ایرانیان همه شرکت‌های بزرگ دنیا را خواهند خرید چه رسد به محصولات آنها.