نگاه اول
به طور کلي در ايران به بسته (Package) بيشتر از بستهبندي (Packing) توجه شده است. اين به دليل آن است که در ايران هنوز شناخت از بستهبندي به ظاهر آن محدود است و بيشتر توليدکنندگان در پي رسيدن به يک بسته خوب و رقابتي هستند تا بستهبندي خوب و رقابتي.
در چنين فضايي زنجيره تامين و عمليات لجستيک کمتر مورد توجه قرار ميگيرد و ضايعات محصولات توليدي همچنان بالا است. اين موضوع باعث ميشود هزينه بستهبندي بيشتر از حد انتظار باشد. زيرا تنها رقابت در محيط خردهفروشي باعث توجه به بستهبندي بوده، نه اتخاذ رويکردي اقتصادي و بهينه در عمليات توليد. بنابر اين ما در ايـران نـيازمند تقويت مفاهيم مديريت بستهبندي هستيم. بالابردن کيفيت بستههاي مورد استفاده در حمل و نقل و توجه به اصول ارگونومي در آنها، توجه و مطالعه در روشهاي بهينه براي جمع و مهار کردن بستهها (Packing) و بکارگيري لوازم مناسب براي اين عمليات، شناخت و بکارگيري لوازم و امکانات آزمايشگاهي براي آزمون بستهها و بستهبندي آنها. اينها بخشي از مواردي است که باعث ميشود بستهبندي نقش مفيدي در اقتصاد توليد و مصرف داشته باشد و مردم به مفهوم بستهبندي و دستاندرکاران آن علاقه نشان دهند.
يک بسته زيبا اگر نشانهاي از بهرهوري منابع ملي و حفظ حقوق مصرفکننده نداشته باشد تنها يک سرگرمي يا حتي يک فريب است.
نگاه دوم
از منظري ديگر به بستهبندي در ايران نگاه ميکنيم. روند رشد بستههاي اوليه در ايران خوب و قابل توجه است. ما در صنعت چند لايههاي انعطافپذير توسعه قابل قبولي داشتهايم.
پوششهاي اوليه کالاها که نقش مهمي در بالابردن طول عمر فروشگاهي (shelf lite) دارند و به سلامتي مصرفکنندگان از يک سو و سودآوري توليدکنندگان از سوي ديگر کمک ميکنند به خوبي شناخته و پذيرفته شدهاند.
امروز چندلايههاي انعطافپذير تا يازده لايه در ايران توليد و مورد استفاده قرار گرفته اند. اما در بخش ظروف اين پيشرفت چنان که بايد صورت نگرفته و هنوز نيازمند دو عامل مهم يعني فنآوري بالا و دانش توليد هستيم. در همين وضعيت اگر منحني بگيريم ظروف شيشهاي بستهبندي در پايينترين و ظروف پلاستيکي در بالاترين مکان قرار دارند. اما بستهبندي ثانويه و يا بستههاي اوليهاي که نقش بسته ثانويه را هم بازي ميکنند نتواستهاند آن طور که بايد با استانداردهاي روز هماهنگ شوند. با آن که توجه به ظاهر بستهبندي اولويت ذهني بسياري از توليدکنندگان ايراني است در اجراي اين بخش به قدر کافي حرفهاي عمل نميکنند. جعبههاي مقوايي ضعيف، گرافيکها و به دنبال آن بهاي نه چندان جا افتاده و حرفهاي نوعي تناقض در هدف و عملکرد ايجاد کرده است.
بستهبندي توزيع همان طور که گفته شد کمترين ميزان توجه را به خود اختصاص داده است. براي مثال ورق کروگيت هفتلايه که براي بستهبندي اغلب کالاهاي صنعتي و بسياري از کالاهاي کشاورزي صادراتي در دنيا مورد استفاده قرار ميگيرد در ايران و با وجود فعاليت نزديک به دويست ورقساز، محصولي ناياب است. همچنين مشکل عدم تنوع لازم در ظروف پلاستيکي بزرگ مانند باکسپالتها و بالکها نيز وجود دارد. با اين حال تنها در يک سال آينده هشتاد استاندارد ملي بستهبندي در دستور کار موسسه استاندارد قرار دارد در حالي که طي سه سال گذشته که در مجموع حدود بيست استاندارد ملي بستهبندي تصويب شده است.
نگاه سوم
يک سوم شمالي ايران بيشترين سرمايهگذاري در صنعت بستهبندي را دارد. دوسوم باقيمانده را اگر به دو نيمه شرقي و غربي تقسيم کنيم نيمه غربي سهم بيشتري از نيمه شرقي در جذب سرمايههاي بستهبندي دارد. اما در يک جمع بندي ميتوان گفت ايران کشوري چهار فصل است.
پروفسور رشينگر فيليوس گياهشناس برجسته جهان، کتابي دارد که يکصـد و هفتـاد و پنج بار! تجديد چاپ شده و نام آن <گلهاي سرزمينهاي کوهستاني ايران> است. جالب است بدانيد که ايشان در کتاب خود تعداد گونههاي گياهي ايران را تا ده هزار گونه خوانده و اين در حالي است که در کل اروپا يازده هزار و پانصد گونه گياهي موجود است. از آن جا که کشاورزي منشاء توليد بسياري از مواد خوراکي و غيرخوراکي است، اين تنوع گياهي شگرف ما را متوجه فرصتهاي ويژه در سرمايهگذاري ميکند. در صورت مديريت صحيح در خصوص اين منابع، به طور معمول صنعت بستهبندي نقش موثري در قيمتي کردن کالا خواهد داشت.
تنوع آب و هوا و اقليم خاص ايران اين کشور را به منطقهاي مناسب براي دستيابي به بسياري از پديدههاي عالم کرده و در ايرانيان توانايي رسيدن به بسياري از چيزهايي را که اراده کنند به وجود آورده است.
ايران با وجود مشکلات خاص و هميشگي خود همواره بستري مناسب براي هر گونه سرمايهگذاري و يا سرمايهگذاري در هر کاري بوده و هسـت. ايـرانيان به طور عموميمردميخوشنشين، هوشمند در سرمايه گذاري، مشکل پسند و آرمانگرا وتا حدي ايدهآليست هستند که ايـن خصيصـه آخـر بـاعـث تـوجـه و علاقـه هميشگـي ايشـان به فنآوريهاي برتر بوده و هست. اگر مشکل ارزش پايين ريال ايران در برابر يورو يا دلار نباشد ايرانيان همه شرکتهاي بزرگ دنيا را خواهند خريد چه رسد به محصولات آنها.
درباره بستهبندي در ايران -2
سخنراني در يکي از سمينارهاي اتاق بازرگاني ايران و آلمان ارائه شده است.
