چاقی ترام چیست؟
چاقی ترام یعنی بزرگ شدن ابعاد نقطه‌های هافتون در چاپ افست. اگر یک نقطه چاپی (روی فیلم یا زینک) 30% ابعاد ترام را بپوشاند ولی روی نسخه چاپی 50% ابعاد ترام را بپوشاند می‌گوییم چاقی ترامی به‌اندازه 20% داریم. همان طور که می‌بینیم چاقی ترام یعنی اندازه عددی تفاوت درصد پوشش نقطه‌های چاپی در نسخه اصلی (فایل کامپیوتری، فیلم یا زینک) تا در صد پوشش آن نقطه روی نسخه چاپی.
چاقی ترام را به‌عنوان یک امر بدیهی باید پذیرفت. در هر چاپی یک مقدار چاقی ترام مشاهده می‌شود. در حقیقت چاقی ترام آن زمان به‌عنوان مشکل چاپ شناخته می‌شود که از حد مجاز و منطقی تجاوز كند.
هر مرحله از تولید یک کار چاپی از تهیه فیلم و زینک تا چاپ نهایی درصدی چاقی ترام ایجاد می‌کند.
چاقی ترام در یک فرایند چاپ می‌تواند چنین باشد:
:: اندازه نقطه اصلی 50%
:: 2% چاقی ترام در تهیه فیلم و زینک (پوشش نهایی 52%)
:: 12% چاقی ترام در انتقال نقطه از زینک به کاغذ كه به آن چاقی مکانیکی ترام می‌گویند. (پوشش نهایی 64%)
:: 12% چاقی ترام ناشی از اثر بصری مرکب خشک‌شده كه به آن چاقی اپتیکال ترام می‌گویند. (پوشش نهایی 76%)
باید دقت داشت که در یک چاپ واحد تمام نقاط چاپی، چاقی ترام یکسان ندارند. بیشترین میزان چاقی ترام در نقاط با پوشش‌های متوسط (40 تا 60 درصد) یا همان mid-tone اتفاق می‌افتد. در پوشش‌های بالاتر که نقاط چاپی به هم نزدیک‌تر هستند و درجاهایی که اندازه نقاط کوچک هستند، چاقی ترام محدودتر می‌شود.
هرچه اندازه ترام کوچک‌تر باشد (اندازه lpi ترام بیشتر باشد) میزان چاقی ترام در کار چاپی بیشتر خواهد شد. در واقع چاقی ترام یکی از عوامل محدودکننده انتخاب ترام چاپی می‌باشد. بیشتر شدن چاقی ترام به نسبت اندازه ترام در جدول شماره 1 نشان داده‌شده است.
چاقی ترام حتی در مرحله پیش از چاپ و در حین تولید فیلم و زینک هم اتفاق می‌افتد هرچند درصورتی‌که از تکنولوژی CTP (تهیه زینک با پلیت‌ستر) استفاده شود مقدار چاقی ترام محدودتر می‌شود. اگر در فرایند پیش از چاپ دقت کافی شود می‌توان چاقی ترام در این مرحله را به 2% محدود كرد.
چاقی ترام مکانیکی یا چاقی حین چاپ ترام به عوامل متعددی بستگی دارد. هر بار که مرکب منتقل می‌شود (از زینک به لاستیک و از لاستیک به کاغذ) یک مقدار پاشش اتفاق می‌افتد و این پاشش موجب بزرگ‌تر شدن ابعاد نقاط چاپی می‌شود.
علاوه بر این وقتی این نقاط چاپی به کاغذ منتقل می‌شوند برای چسبیدن مرکب به کاغذ بخشی از آن جذب کاغذ می‌شود و موجب بزرگ‌تر شدن نقاط چاپی و درنتیجه چاقی ترام بیشتر می‌شود.
عامل دیگری که در فرایند چاپ موجب چاقی ترام می‌شود، چاقی اپتیکال ترام نامگذاری شده است. نقاط چاپ شده روی کاغذ ازآن چه واقعاً هستند بزرگ‌تر به نظر می‌رسند. چراکه نوری که به کار چاپ شده می‌تابد از سطح کاغذ منعکس‌شده و مجدداً جذب نقاط مرکب‌دار می‌شود و این سبب بزرگ‌تر دیده شدن نقاط به نسبت اندازه مرکب روی کاغذ می‌گردد. مقدار چاقی اپتیکال ترام به نوع کاغذ (سطح کاغذ و میزان نفوذپذیری کاغذ) بستگی دارد.
با یک دستگاه چاپ تنظیم‌شده خوب می‌توان در مرحله تهیه خروجی میزان چاقی ترام را پیش‌بینی و بر اساس آن اندازه ترام مناسب را محاسبه كرد.
برای این کار ابتدا باید میزان چاقی ترام معمول برای هر دستگاه چاپ را به دست آورد. برای تخمین میزان چاقی ترام معمول بايد یک زینک با نقاطی با پوشش ترام 5 تا 95 در صد برای هر رنگ چاپ تهیه و میزان چاقی ترام روی زینک را محاسبه کرد. سپس باید همان زینک‌ها را روی دستگاه بست و در حالتی که ماشین تنظیم و نسبت آب داروی آن به حد معمول برسد درحالی‌که ماشین با سرعت معمول چاپ می‌کند چند نمونه چاپی گرفت.
سپس با استفاده از دنسیومتر اندازه ترام در هر یک از پوشش‌های موجود در زینک را به دست آورد و با کاستن مقدار اندازه ترام روی زینک از مقداری که دنسیومتر نشان می‌دهد مقدار چاقی ترام در هر پوشش را به دست آورد.(دقت کنید که دنسیومترها معمولاً بر اساس معادله Murray-Davies میزان پوشش ترام را بر اساس اندازه نقاط محاسبه می‌کنند. اگر دنسیومتر شما از روش دیگری بهره می‌برد باید برای تبدیل مقادیر آن به جداول مربوطه مراجعه كرد.)
در جدول شماره 2 مقادیر معمول چاقی ترام در چاپ چهاررنگ روی کاغذ روزنامه درج شده است.
بعد از تخمین اندازه چاقی ترام برای هر ماشین چاپ می‌توان با تنظیم پارامترهای چاپ نسبت به حداقل نمودن چاقی ترام اقدام کرد.
باید دقت داشت که قطر لایه مرکب روی کار تأثیر شگفت‌آوری روی میزان چاقی ترام دارد. از این رو باید برای کمترین چاقی ترام تلاش کرد که چاپ با کمترین لایه مرکب ممکن انجام شود.
همان‌طور که گفته شد پارامترهای زیادی روی میزان چاقی ترام تأثیر می‌گذارند. از این رو بعد از تغییر هر پارامتری باید میزان چاقی ترام در ماشین چاپ را مجدداً ارزیابی كرد. چراکه اگر تغییرات متعددی در ماشین چاپ اعمال شود ارزیابی تأثیر پارامترها بسیار مشکل بوده و تنظیم ماشین برای بهترین کارایی دشوار خواهد شد.
