سعید شهریاری
– کارشناس چاپ ، کارشناس ارشد اقتصاد –توسعه برنامه ریزی
– ریاست سابق اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شمیرانات و شمال تهران
سال هاست که بحث مشکلات در صنعت چاپ اعم از مالیات ، تغییر متولی و … مطرح بوده اما تاکنون شاهد اتفاق خاصی در راستای بر طرف شدن مشکلات نبوده ایم. فارغ از صحبت های کلاسیک و استناد به تئوری های کتابی تصمیم دارم عامیانه نقد کنم و کمی از داده های موجود بهره ببرم . اگر امروز نقدی میکنم به جهت هم دردی از کسانی است که سال ها با مشقت های فراوان از شاگردی در چاپخانه ها شروع به کار کرده و همه سختی ها را تحمل نموده اند تا روزی صاحب چاپخانه ای شوند و کارگاهی در حد بضاعت خود ایجاد کنند و خدمتی ارائه نمایند و به عنوان یک فرد وطن پرست گوشه ای از بار مشکلات بیکاری و تولید را به دوش بکشد، الحق والانصاف تاکنون همین بوده است. درست است که در این مسیر نامهربانی هایی هم دیده اما پا پس نکشیده و همیشه منتظر نگاه و توجه پدرانه از طرف متولی خود )وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی( بوده است. اما این انتظار طولانی شده و اکنون سودای تغییر متولی دارد و امید دارد که شاید این متولی منجی صنعتی باشد که سال ها عمر و تمام توان خود را پای آن ریخته است .
اینکه متولی صنعت چاپ کدام وزارتخانه باشد خیلی فرقی نمی کند اگر قرار است چنین تغییری بوجود آید باید یک برنامه ریزی و استراتژی مناسب پیش بینی گردد و جوانب کار سنجیده شود و با در نظر گرفتن شرایط موجود، کوچکترین کارگاه تا بزرگترین آن مد نظر قرار گیرد، از آنجاییکه تلاش دولت حمایت از صنایع کوچک و متوسط می باشد با یک تصمیم نا آگاهانه نه تنها باری از روی دوش دولت بر نمی داریم بلکه باعث ایجاد نارضایتی و تعطیلی بنگاه های کوچک می شویم.
در حال حاضر حدود 60 درصد چاپخانه ها کوچک ، 20 درصد متوسط و 20 درصد بزرگ هستند . و اکثر چاپخانه های بزرگ دارای مجوز از وزارت صنایع می باشند و هر چاپخانه ای که بتواند شرایط آن وزارتخانه را تامین کند می تواند از پروانه بهره برداری و امتیاز استفاده از تسهیلات انکی و مالیاتی بهره مند شود. در حال حاضر منکر خدمات وزارت صنعت به کشور نیستم اما با کمی بررسی میبینیم چند کارخانه و کارگاه ورشکسته و تعطیل شده و یا در حال تعطیلی هستند، و مانند صنعت نساجی از دور خارج شده اند، پس تا اینجا از نظر تعطیلی بنگاه ها با وزارت صنایع یکسان هستیم. نقد حاضر مبنی بر مخالفت با تغییر متولی و توافق نامه ای که بوجود آمده نیست بلکه هدف این است قدمی که برداشته می شود و نقش بسیار حیاتی در آینده این صنعت دارد قدمی با منطق و تجزیه و تحلیل درست باشد و اوضاع از این بدتر نشود.
سوال اینجاست چرا خانواده بزرگ و خدمتگزار صنعت چاپ آنقدر که پیگیر تغییر متولی می باشند، پیگیر این مطلب نشده که آقایان بزرگوار متولی این صنعت طی این سال ها و این 4 سال گذشته چه برنامه ریزی و چشم اندازی تدوین کرده اند ؟ چرا حال و روز صنعت بدتر شده و اتفاق خاصی در بهبود وضع موجود دیده نمی شود ؟ چرا تاکنون در خصوص
نوسازی و باز سازی صنعت چاپ سیاستگذاری خاصی دیده نشده ؟ چرا بودجه این صنعت نسبت به دیگر حوزه ها مانند نشر و مطبوعات در پایین ترین حد قرار دارد، با کمی مطالعه در قانون بودجه کل کشور از سال 93 تا 96 خواهیم دید بودجه این صنعت چه میزان است . بودجه برنامه افزایش ظرفیت صنعت چاپ کشور در سال 93 مبلغ 32000 میلیون ریال ، سال 94 مبلغ 21000 میلیون ریال ، سال 95 مبلغ 26500 میلیون ریال و سال 96 مبلغ 50000 میلیون ریال بوده، در حوزه توسعه نشر و ترویج کتابخوانی طی سال های 93 الی 96 سرجمع مبلغ 4827019 میلیون ریال و برنامه حمایت و ارتقای مطبوعات سرجمع 422320 میلیون ریال می باشد. با در نظر گرفتن تخصیص 80 درصدی و کم کردن هزینه های پشتیبانی باز هم شاهد هستیم که اعتبار قابل ملاحظه ای به این دو بخش اختصاص داده شده است. این دو بخش از بخشهایی است که ارتباط تنگاتنگی با صنعت چاپ داشته و چنانچه این اعتبارات در بخش افزایش ظرفیت صنعت چاپ تزریق می شد مطمئنا هم باعث توسعه و ترویج کتاب و هم ارتقای مطبوعات از نظر کاهش بهای تمام شده کتاب و روزنامه می گردید و در بخش چاپ و بسته بندی و افزایش کیفیت کالاهای صادراتی بسیار تاثیر گذار بود. درصورتیکه می بینیم دغدغه مسئولان در بخش کتاب و کتابخوانی و مطبوعات همچنان باقی است و به جای هزینه کرد در بخش سرمایه ای، منابع در بخش مصرفی بدون خروجی و بهره وری هزینه می شود و دلخوش به آمار هایی هستیم که کمک به ارتقای سطح فرهنگی و اقتصادی کشور نمی کند .
حال دلیل اینکه تیتر این مقاله با این موضوع انتخاب شده این است که با شناخت درست از جایگاه کلیدی صنعت چاپ و برخورداری از حمایت هایی جهت تامین منابع مالی درخصوص هزینه های مربوط به نوسازی و بازسازی، باهدف تقویت قدرت رقابتی، این صنعت قادر خواهد بود نقش مهمی درایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم داشته باشد و در راستای اجرایی شدن بندهایی از سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی مقام معظم رهبری نقش بسزایی خواهد داشت.
در بخش صادرات محصولات چاپی که در ایران تولید می شوند و هچنین سفارشی چاپی که برای کشور های دیگر انجام میگیرد، قادر به ارز آوری و آورده اقتصادی خواهد بود. مشارکت در توسعه صادرات غیر نفتی و بسترسازی جهت اشتغال باعث بوجود آمدن آثار فرهنگی شایسته، کارآمد و قابل ارزیابی برای جامعه مخاطبان ملی و فرا سرزمینی می گردد.
بی تردید نقش صنعت چاپ در تولید ناخالص داخلی و ملی، رشد اقتصادی و رسیدن به توسعه پایدار چشمگیر خواهد بود. دولت محترم در بودجه 1396 به دنبال سرمایه گذاری خارجی در ایران است تا بتواند تعهد ایجاد شده در بخش اشتغال را عملی نماید. یکی از صنایعی که قادر است در این بخش از لحاظ سرمایه گذاری داخلی و خارجی این مهم را انجام دهد، صنعت چاپ می باشد .
در پایان نکاتی در مورد توافقنامه ای که تنظیم و نهایی شده با این مضمون ( امور مربوط به خرید ، نقل و انتقال، واردات و صادرات ماشین آلات چاپ و تجهیزات مربوط به واحد های صنفی و صنعتی که چاپ به طور مستقیم و غیر مستقیم بخشی از فرآیند تولید آن می باشد ) مرتبط با وزارت صنعت ، معدن و تجارت خواهد بود.
به هر حال اتفاقی است که انجام شده و امیدواریم ختم به خیر شود اما نکته اینجاست که دفتر امور چاپ، نامه ای به مقام عالی وزارت تقدیم نموده که بسیار عجیب و کمی مغایر با بند مندرج در توافق نامه است، در این نامه عبارت امور اجرایی چاپخانه ها و صنایع وابسته به آن اضافه شده و همچنین خواستار حذف عبارت چاپخانه ها و موسسات تکثیر و موسسات وابسته به صنعت چاپ از بند 16 ماده 2 قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است. در بند 16 ماده 2 قانون قید شده (صدور اجازه تاسیس، انحلال و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون های تبلیغاتی، چاپخانه ها موسسات تکثیر و موسسات وابسته به صنعت چاپ و نظارت بر کیفیت محتوای اگهی ها و کار های چاپی طبق ضوابط و مقررات قانونی مربوطه ) وقتی توافق نامه را با نامه مذکور مقایسه می کنیم می بینیم نویسنده نامه بدون توجه به متن توافقنامه اقدام به مکاتبه نموده، که جای بسی تامل است.
