سهم ایران از بی ثباتی منطقه(بخش دوم)

در شماره گذشته مقدمه‌ای در باره تحولات منطقه و جایگاه رو به ثبات ایران از دید غرب و شرق در این میان را بیان کردم. و اینک ادامه آن:
وقتی صحبت از سرمایه‌گذاری خارجی می‌کنیم تنها منظور آوردن پول زیاد و راه‌اندازی کارخانه نیست. زیرا سرمایه فقط پول نیست. سرمایه می‌تواند توجه و مسئولیت‌پذیری باشد. وقتی یک شرکت جهانی دفتری در ایران تاسیس می‌کند حتی اگر با سرمایه نقدی یک کارگزار یا نماینده ایرانی باشد باز هم سرمایه‌گذاری است زیرا آن شرکت خارجی از این پس مسئولیت محصولات خود در ایران را پذیرفته است. کمتر از یک ماه پیش یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آمریکایی مرکب چاپ که همواره جای محصولات سطح بالای آن در ایران خالی بود عرضه تمام محصولات خود در ایران (توسط نمایندگی انحصاری خود) را آزاد کرد. این می‌تواند آغاز یک حرکت تولیدی باشد آن هم هنگامی که یکی از پنجاه کارخانه این تولیدکننده در ترکیه است.
غربی‌ها این ضرب‌المثل بخوبی می‌دانند که نمی‌توان شنا کرد و خیس نشد. از این رو بر اساس باورهای کسب و کار خود برای بهره‌مندی از بازار ایران ناچار از سرمایه‌گذاری در این بازار هستند.
پس از برجام تعداد زیادی از برندهای خارجی خود را در نمایشگاه‌های تخصصی ایران به کشور ما رساندند و با هیجان به انتظار سیل سفارشات ما ایستادند. آنها بسرعت متوجه شدند که آن طور هم که فکر می‌کردند نیست و به جز اندکی بسیاری از صنایع ما درگیر مشکلات مالی هستند.
اغلب ایشان در اولین حضور خود پس از سالها بنوعی مایوس شدند و شاید گزارش‌های ناامیدکننده‌ای به دفاتر مرکزی خود دادند. اما با عمیق‌تر شدن چالش‌های کشورهای عربی منطقه و به دنبال آن تحولات سیاسی در ترکیه، سرمایه‌گذاران غربی دریافتند که شاید بهتر باشد به هر شکل ممکن خانه خود را در این مکان بظاهر امن‌تر بنا کنند.
روزی نیست که شرکت‌ها و موسسات تحقیق بازار در ایران تقاضایی در مورد بررسی بازارهای تخصصی ایران از سوی شرکت‌های خارجی دریافت نکنند. نزدیک به هشتاد میلیون مردمی که حاضر هستند برای رفاه خود و برای دسترسی به فناوری‌های برتر هزینه کنند هر تولیدکننده‌ای در جهان را وسوسه می‌کند. این شرایط در بسیاری از کشورهای منطقه نیست.
بسته‌بندی این مسیر را آسان می‌کند.
ماموریت صنعت بسته‌بندی توجیه و نشان دادن پیشرفت و موفقیت در کشور است. یکی دیگر از ماموریت‌های پنهان بسته‌بندی ایجاد تعادل و حتی عدالت در چرخه توزیع و مصرف کالاها (حتی صنعتی) است.
جامعه‌شناسان می‌گویند، کیفیت بسته‌بندی کالاها یکی از شاخص‌های رفاه در جامعه است. و این سخن را من می‌گویم که امروز بسته‌بندی بخشی از گفتمان رایج در میان جامعه است.
هر نوع کالایی برای توزیع و مصرف نیاز به بخشی از صنعت بسته‌بندی و لجستیک خواهد داشت. کالاهای مدرنتر و پیشرفته‌تر این نیاز را بیشتر دارند. از این رو ورود هر نوع فن‌آوری جدید به کشور که پس از این رخ خواهد داد نیازمند وجود بسترهای قوی در صنعت بسته‌بندی است.
کیفیت و ایمنی در بسته‌بندی رابطه مستقیم با سرمایه دارد. یعنی بسته‌بندی کالا می‌تواند از بسیاری جهات از سرمایه و جریان تولید حفاطت کند. بسته‌هایی که بخوبی از کالا حفاظت می‌کنند نشانی از مدیریت صحیح سرمایه و منابع هستند. همچنین هیچ سرمایه‌گذاری دوست ندارد درگیر دعواهای حقوقی باشد و دانش و فناوری بسته‌بندی توان لازم برای تضمین امنیت سرمایه‌گذاری در تولید را دارد. برای این کار نیاز به مدیریت صحیح و فناوری بروز و هماهنگ شده با استانداردها است.
این نیاز اگر توسط صنایع داخلی رفع نشود بسرعت با انتقال سرمایه و تجهیزات از خارج از کشور انجام خواهد شد. بخصوص که اکنون با وجود تحولات منطقه دلایل زیادی برای این کار در ایران وجود دارد.
همیشه نمی‌توان واردات را با تعیین تعرفه و ایجاد محدودیت‌های صنفی کنترل کرد. ضمن این که دولت و عامه مردم نیز موافق ورود فناوری‌های جدید هستند. بموارات این تمایل عمومی، مشاوران و فروشندگان نیز میل خرید محصولات خارجی را دامن خواهند زد. تعدادی از کارخانه‌های تولیدکننده محصولات مصرفی توسط سرمایه‌گذار خارجی خریده شده‌اند که یا در حال تولید محصولی با نام ایرانی هستند و یا محصولات نام‌آشنای خارجی را در ایران تولید می‌کنند.
اما وضعیت سازندگلن داخلی ماشین‌آلات و تجهیزات چکونه است؟ سازگاری این بخش با موضوع سرمایه‌گذاری خارجی کمتر، و ریسک کاهش فروش بیشتر است مگر این که بخشی از توجه ایشان (و دولت) به نوسازی زیرساخت‌ها و تکمیل اقلام مصرفی مدرن جلب شود. آغاز ایجاد این توجه با نوشتن لوایح مستدل و قوی امکان‌پذیر خواهد بود.
البته می‌توان امیدوار بود با رفع رکود از صنعت تا مدتی سازندگان تجهیزات صنعتی در ایران با انبوه سفارشات روبرو شوند اما در سال‌های بعد شرایط فرق خواهد کرد. بروز بودن یکی از دغدغه‌های ایرانیان است.

بخش اول مقاله