ضرورت توجّه به مديريت در صنعت بسته بندي

چكيده
بسته¬بندی یک مفهوم مطلق نیست بلکه نسبی است یعنی ذات و کیفیت آن وابسته‌ به چیز دیگری است. بر همین اساس، بسته¬بندی محدود به یک علم و رشته نبوده و از جمله علومی می¬باشد که وابستگی کامل به مجموعه علوم مهندسی، مدیریتی و انسانی دارد. در این مقاله نیز سعی شده با بیان موضوعات مرتبط و تأثیرگذار در سلامت بسته¬بندی و رضایت¬مندی مصرف¬کننده، ضرورت اهمیت و توجّه به نگرشی فرآیندی در ایجاد یک بسته¬بندی مطلوب را بیش از پیش به مدیران شرکت¬های بزرگ و بنگاه¬های کارآفرین گوشزد نماید. افزایش رقابت میان تولید¬کنندگان محصول، مبتنی بر بیان کیفیت برتر محصولات، امروزه به ذهن مدیران بازاریابی و فروش مورد توجّه می¬باشد تا جایی که برای سودآوری بیشتر توجّهی ویژه به ظاهر بسته¬بندی کالاها دارند. برای دسترسی به این هدف، داشتن نگاهی فرآیندی، برای شرکت¬های بزرگ از ضروریات به شمار می¬رود. امروزه در کشورمان نگرش فرآیندی به صنایع بسته¬بندی، بسیار بیشتر از گذشته احساس می¬گردد. تنگناهای اقتصادی موجود، کاهش نقدینگی و سرمایه¬های در گردش واحدهای تولیدی، کاهش منابع تأمین¬کننده درآمدهای ملّی، همه و همه ضرورت اهمیت بیشتر یک مدیریت فرآیندی را در صنعت بسته¬بندی موجب می¬شود، لذا در این مبحث سعی شده است تا اهمیتی بیش از پیش به ضرورت نگرش فرآیندی در حوزه بسته¬بندی داده شود.

واژه هاي كليدي
مديريت بسته¬بندي، اقتصاد، روش، بسته

1- مقدمه
بسته بندي يک جزء اساسي از روش هاي اقتصادي – اجتماعي و ارز آوری دولت¬ها محسوب می¬شود و حلقه اي مهم بين صنعت و بازرگاني از يک سو و مصرف کننده از سوي ديگر را تشکيل مي دهد. مدیریت نوین بسته¬بندی در جهان امروز توانسته است با اتکا به اصول علمی خود چنان نظمی به پهنه آشفته صنعت بسته¬بندی امروز بدهد و در تبادلات و رکودهای اقتصادی که هر چند مدّت گریبان¬گیر جامعه¬ای می¬شود، با ارسال محصولات از یک قارّه به قارّه¬ای دیگر کمک نماید، لذا اقداماتی پیشگیرانه بر مبنای مدیریت صحیح استفاده از مدل¬های جدید فرآیندی به منظور جلوگیری از چنین پیامدهایی قابل ارائه می¬باشد.
از سال۱۹۹۰ افزایش تقاضا برای بسته¬بندی، به ویژه در زمینه مسائل زیست محیطی بسته¬بندی معطوف شد و در دسامبر ۱۹۹۴ اتحادیه اروپا پیشنهاد برای دستور¬العمل استاندارد بسته¬بندی را پذیرفت. هدف از این دستورالعمل، به حداقل رساندن زباله¬های بسته¬بندی، استفاده مجدّد و بازیافت مواد به طوری که کمتر به دفع نهایی منجر شود، بود. لذا به جرأت می¬توان اذعان داشت که بحران¬های اقتصادی در کشورهایی که از چنین روش¬هایی بهره می¬گیرند کمتر و یا در حیطه¬ای محدودتر و کوتاه مدّت با چنین مشکلات اقتصادی روبرو خواهند شد. افزایش جهانی¬سازی، سازمان¬ها را مجبور کرده است که به بازبینی و باز تعريف از مواردي که به ایجاد مزیت رقابتی آن¬ها کمک می¬کند بپردازند. در محیطی که بمباران آگهی، ترفیعات و تخفیفات هفتگی و یا حتّی روزانه صورت می¬گیرد و كيفيت محصولات خروجي از خطوط توليد شركت¬ها همگرايي شگفت¬آوری را تجربه مي¬كند، اهمیت مبحث بسته¬بندي را بیش از پیش آشکار می¬سازد و توجّه و بازانديشي در سازوكارهاي آن را ضرورتي غير قابل انکار معرفی می¬نماید.
بسته بندي، فرآيندي است که از طريق آن يک محصول را با لفاف هاي قابل رؤيت به گونه اي پوشش مي دهند که تمام قسمت ها را به منظور انجام مأموریت خود برای حفظ و ذخیره¬سازی تا زمان رسیدن به دست مصرف¬کننده همانند پوسته¬ای در بر مي گيرد. در این زمینه می¬توان از مثال¬هایی فرآیندی که دارای اجزای زیر فرآیندی می¬باشند به چند مورد کاربردی آن اشاره کرد. امروزه معمولاً در فنّاوري هاي پيشرفته از جمله: وکیوم کردن، کالا را بر روي يک ورقه پرمنفذ با حائل محکم قرار داده و سپس فيلم حرارت داده شده بر روي آن قرار مي گيرد. به دنبال آن محيط خلأ ايجاد مي شود تا فيلم محکم بر روي تمام قسمت هاي کالا کشيده شود. در بسته بندي يک ظرف ويژه، منحصراً براي محافظت از محتويات داخل ظرف، اين موضوع مهم تلقی مي شود و استفاده از آن در حين جابه جايي، ذخيره سازي، انتقال و باز شدن توسط مصرف کننده قابل مشهود می باشد. همچنين از بسته بندی براي محافظت از انباردار، متصدّي همراه کالا و تجهيزات در مقابل مواد خطرناک بايد پيش بيني های لازم صورت گيرد. بسته هايي از اين قبيل، معمولاً داراي سامانه¬هاي جذب انرژي، کنترل کننده و ديگر خواص ويژه هوشمند مي باشند تا بدين ترتيب جابه جايي، حمل و نقل و بارگيري ممکن، ساده تر و ايمن تر شود. طرح هاي مهندسي يا موارد مشابه براي توجيه استفاده از شکل، ظرفيت، عملکرد، نوع مواد، مقاوم سازي و روش هاي ساخت مورد استفاده قرار مي گيرند.

5- منابع
1. اصلاني، م. (1381). «بسته¬بندي و تبليغات در مراكز فروش». نشر رضائي. تهران .
2. رحیم نیا، ف. علوی، س.م. نجفی سیاهرودی، م.(1387). «نگرش سيستماتيك در مديريت بسته¬بندي». سومین کنفرانس بین¬المللی مدیریت بازاریابی.
3. براتي چشمه ماهي، ر. (1379). «تعيين مهم¬ترين عوامل مؤثر بر فروش و سهم بازار شركت آب ميوه پاكديس». پايان نامه(كارشناسي ارشد). به راهنمايي: محمد حقيقي. دانشگاه تهران / دانشكده مديريت. تهران .
4. امام پور، م.(پاییز 1389). «بسته¬بندي، عامل توسعه تجارت». فصلنامه علوم و فنون بسته¬بندی. سال اول. شماره سوم. 47-40.
5. امام پور، م.(بهار 1390). «روش¬های بسته بندی قطعات و لوازم حساس الکترونیکی». فصلنامه علوم و فنون بسته-بندی. سال دوم. شماره پنجم. 31-24.
6. رابينز، ا. (1376). تئوري¬هاي سازمان: ساختار، طراحي، كاربردها، ترجمه سيد مهدي الواني و حسن دانايان فرد. انتشارات صفار. تهران.
7. امام پور، م.(تابستان 1390). «بسته¬بندی و توسعه منابع انسانی». فصلنامه علوم و فنون بسته¬بندی. سال دوم. شماره ششم. 39-30.
8. سلمي‌زاده، ا. (1377). ” نقش طراحي در بسته‌بندي به منظور بالا بردن رشد صادرات كشور”. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه تربيت مدرس. دانشكده هنر.
9. نورائي، ر. (1384). “قوطي با اشكال متنوع. گرايش روز بازار “. مجلّه صنعت بسته¬بندي. شماره 73.
10. Ampuero, O and Vila, N (2006), “Consumer perceptions of product packaging”, Journal of consumer Marketing, Vol 23/No2 , pp.102–114
Blake .S, (2005), Food packaging in a modern world – Management briefing: Technology just – food; pg. 2.
11. Rundh, (2005), “The multifaceted dimension of packaging, marketing logistic or marketing tool?” British food journal, Vol 11.
14. F.T.S. Chan • H.K. Chan K.L. Choy A, (2006), systematic approach to manufacturing packaging logistics, Manufacturing technology magazine, Vol 28.
15. Gonz´alex-Torre PL, Adenso-D´ıaz B, Artiba H (2004), “Environmental and reverse logistics policies in European bottling and packaging firms”. Int J Prod Econ 88(1):95–104.
16. J.N. Belcher )2006), “Industrial packaging developments for the global meat market meat”. science journal, Volume 74, Issue 1, Pages 143-148.
17. Jahre M, Hatteland CJ (2004). “Packages and physical distribution: Implications for integration and standardization”. Physical distribution logistic management journal, 34(2):123–139.
18. Ampuero Olga, Vila Natalia (2006). Consumer perceptions of product packaging journal of consumer management, ISSN 0736-3761: 100-102.
23. Porter, Michael E, (2004),” Competitive strategy: techniques for analyzing Industries and competitors”, New York. Harvard.
25. Ahmad Aziz Ahmad, Naser Salman, Ahmad (2005). Critical issues packaged food business, British food journal, 107.
26. Rundh. B, (2005), “The multi-faceted dimension of packaging: marketing logistic or marketing tool? “British food journal, Vol. 107. No. 9, pp. 670-684.
27. Sha Yang, )20 , Can bottles speak volumes? The effect of package shape on how much to buy, Priya raghubir.
28. Silayoi. P, Speece. M, (2004),”Packaging and purchase decisions: An exploratory study on the impact of involvement level and time pressure”, British food journal, Vol. 106. No. 8, pp. 607-62.
29. Rundh Bo (2005). The multi-faceted dimension of packaging (Marketing logistic or marketing tools), British food journal: 107: 670-681.
31. Walsh, C. (2004), Packaging Boosts Consumer demand billboard, General interest module, Vol, No 20, pg. 62.
33. Young. S ,(2006), Measuring Success: Using consumer research to document the value of package , Design management review, vol 17,No 2; pp. 60.

آدرس نويسنده
تهران- میدان صنعت – شهرک غرب- خیابان هرمزان- خیابان پیروزان جنوبی – جنب کوچه پنجم – ساختمان اسراء- کمیته استاندارد.