هومن اخوین * مشاور بسته‌بندی
هومن اخوین در روزنامه آسیا نوشت:
در دورانی که تحریم ها به اقتصاد و صنعت کشور فشاری همه جانبه وارد کرده بودند؛ بازار کاغذ در جهت مخالف این جریان به حرکت افتاد، چرا که به نظر می آمد واردات کاغذ میتواند به عنوان یکی از راه حل های اصلی دور زدن تحریم ها برای بسیاری از صادر کنندگان و شرکت های اقتصادی عمل کند، لذا گروه های تجاری مختلف در دست و پنجه با محدودیت های انتقال ارز به کشور؛ ضمن واردات و فروش کاغذ در بازارهای داخلی به نقدینگی خود دست می یافتند. این سیل واردات که غالباً از مسیر هند ، اندونزی ، چین و کره و کشورهای جنوب شرق آسیا انجام می شد با حذف اروپایی ها و تولید کننده های کاغذ در نیم کره غربی از بازار ما فشاری مضاعف و خارج از تحمل سرمایه و منطق تجارت به صنایع داخلی تولید کننده کاغذ وارد آورد ؛حالا آنها نه تنها برای تولید ؛ مجبور به خرید مواد اولیه ( حتی داخلی !!!) با ارز آزاد بودند( هستند) بلکه می بایست با پذیرش کمبودها و محدودیت ها و عدم دسترسی به تجهیزات مدرن قیمت و کیفیت قابل رقابتی با محصولات اشباع شده در بازار می داشتند و بعلاوه می توانستند با افت قیمت ناشی از این سرازیر شدن انواع محصولات سلولزی به کشور هم کنار می آمدند.تحمل این حجم از معضلات و فشارهای کاذب که حتی با شروع برجام از آن ها بطور موثر ، کاسته نشد،باعث فرسودگی همه جانبه سیستم ها و یا حداقل ، توقف فعالیت های رشد و توسعه صنعتی درصنایع سلولزی و کاغذ در ایران گردید و این معادله کماکان داستان هر روزی در ۴ و ـ ۵ سال گذشته این صنایع شده است .
از طرفی دیگر مدیریت کلان صنعت کشور اسیر درگیری های سیاسی لجام گسیخته شده و تثبیت سیاست های اقتصادی و تقسیم منابع برای رشد واقعی در صنعت و تجارت به دور از زمینه های سیاسی نیست ؛ همین اخیراً وقتی سایتها و کانال های خبری مشغول تحلیل های سیاسی و انتخاباتی در مورد تغییرات کابینه بودندفعالان بازار کاغذ با نگرانی بیشتری اخبار جانشین وزیر ارشاد را پیگیری میکردند ؛ چراکه جنتی در چند مرحلهمهم و تاثیر گذار توانسته بود کوششهای تولید کنندگان اصلی دراین صنعت و پیگیری های وزارت صنایع را برای افزایش عوارض واردات کاغذ ؛به بهانه نگرانی از افزایش قیمت تمام شده کتاب و نشریات ، خنثی ساختهو یا حداقل مسکوت بگذارد.
همینطور تغییر وزیر آموزش و پرورش که بزرگترین نهاد وارد کننده کاغذ برایچاپ کتب درسی محسوب می شود هم می توانست در روند تا حدودی تثبیت شده قیمت این محصول استراتژیک تاثیر جدی ایجاد نماید.ولی این داستان ها و شایعات پیرامون آن یک سو از این ماجرا بود. با افزایش ناگهانی قیمت کاغذ در ابتدای پاییز امسال دور جدیدی از تحولات در این بازار شروع شد.
اولین شوک تغییر مدیرعامل فعال کاغذ مازندران – ابوالفضل روغنی – بود که با حیرت فعالان بازار و صنعت کاغذ همراه گردید ؛ حیرتی که خیلی زود تبدیل به شگفتی شد : چرا که شایعه ورود بلافاصله این مدیرعامل مستعفی به هیات مدیره گروه صنایع کاغذ پارس تازه خصوصی شده و به بورس راه یافته ؛ توسط محمد جواد مقدم ؛ مالک کاغذ پارس تایید شد ؛ خبری که به تشکیل جبهه ای متحد توسط تولید کنندگان باسابقه و ذی نفوذ تعبیر گردید.در مسیر همین تحولات و به موازات این تغییرات و حتی پیش از آن بازیگران اروپایی با سابقه در بازار کاغذ ایران ؛با آسیب شناسی تولید کاغذ و صنایع بسته بندی در کشور و سنجش نیاز هر گروه از مصرف کننده های کاغذ در سایه تحولات و گسترش ارتباطات تجاری با ایران پس از برجام ؛ زیر پرچم دانش فنی و تکنولوژی پیشرفته خودبه دنبال گسترش نفوذ خود می باشند. برند معتبر اتریشی با نام موندی mondi با کمک کارشناسان و سازماندهی نمایندگی راکسل roxcel ـــ یکی از تامین کننده های مطرح کاغذ در جهان که با مالک ایرانی و خیر مدرسه ساز اردبیلی خود «احمد پرکار» شناخته می شود ــــ در همایشی در هتل پارسیان آزادی و با حضور مهمترین بازیگران صنعت ورق و کارتن ایراناشتیاق خود را برای سهیم شدن در صنعت ورق و کارتن ایران به نمایش گذاشت؛ اتریش ، این اروپایی همیشه یار ایران در تحولات بین المللی که صنعت کاغذ اش اعتباری جهانی داردبه مدد واحد فعال و پر کار بازرگانی سفارت خود در تهراننشست دیگری را هم در محل بخش بازرگانی خود ترتیب داد تا به فعالان و مخاطبین بازارچاپ و بسته بندی توانایی و تخصص یکی دیگر از غولهای تامین کننده مواد اولیه و کاغذ در این صنعت ؛یعنی مایر ملنهلف mayr melnhof را به فرصت های بازار ایران یاد آوری کند.اگر چه مایر ملنهف ؛ تا پیش از این نیز در ایران به نوعی فعال بوده و حتی در تولید بسته بندی های استاندارد برای جعبه های سیگارشریک دخانیات ایران محسوب می شود اما با مطالب و موارد طرح شده در این نشست روشن شد که در پی ارتقا نقش خوددر بازار ایران و منطقه می باشد و مشتاق رشد فروش محصولات خود است و به جز بخش بسته بندی این کمپانی حالا برای عرضه مقواهای با کیفیت ممتاز خودبه بازار بسته بندی های مواد غذایی و دارویی و… در ایران نقشه هایی بلند مدت را تعقیب میکند.این روند درست در همان روزها با اخبار و نشانه هایی از علاقمندی و کوشش اقتصاد فنلاند برای حضور در بازارهای ایران همراه شد ؛ ورود رییس جمهور بزرگترین و معتبر ترین کشور فعال در زمینه تولید کاغذ و مقوا در جهان به کشور و همراهی او توسط مدیران و صنعتگران فلاندی فعال در زمینه صنایع سلولزی ـ جوب و کاغذ ـ به خصوص شرکت مشهور استورا انزو Stora Enso اخبار تحولات مربوط به این صنف به اوج خود رسید ؛از اهمیت این سفر همین بس کهرییس جمهور فنلاند با حضور در ضیافت ناهار فعالان صنعتی هموطن خود با همکاران ایرانی شان آن هم یک روز زودتر از قرار رسمی با رییس جمهور ایران ؛ نشان داد که ورود و امکان حضور در بازار کاغذ و ورق بسته بندی ایران تا چه اندازه برای فعالان صنعتی فنلاند مهم است .فنلاندی که در سالهای اخیر دچار بحران اقتصادی ناشی از تحولات بازرگانی در اروپا بوده و اینک به دنبال بازارهایی بزرگ جهت رونق و کار آفرینی دوباره در صنایع سلولزی خود می باشد.در این میان دیگر جای تعجب ندارد که به زودی شاهد اخباری مشابه از تولید کننده های دیگر اروپایی کاغذ و مقوای فعال در ایران نظیر سوئد و روسیه و آلمان و… باشیم و حتی چه بسا رد پای محصولات سلولزی آمریکا با آن گستره وسیع و قیمت های مناسب در زمینه مواد اولیه سلولزی ( الیاف بلند ) ظاهراً کانادایی راهی ایران ؛ پیدا باشد.
حال ؛اگر چه باید پذیرفت این تبادلات و تعاملات برای صنایع ما و مصرف کنندگان سلولز و کاغذ تاثیر مثبت هم داشته و باعث رقابت و رشد کیفیت در صنعت سلولز و کاغذ کشور می شود و احتمال حل مشکلات مزمن در بسته بندی کالاهای صادراتی ایران را به دنبال دارد… اما با این حال ؛ باز باید پرسید در بازار کاغذ ایران چه اتفاقی افتاده و یا در حال وقوع است؟؟آیا تحلیل گران و مشاوران مطلع از بازار جهانی ؛اطلاعاتی مبنی بر رشد ناگهانی در اقتصاد و صادرات محصولات ایران دارند؟و افزایش نیاز ما به انواع کاغذ و مقوای بسته بندی را پیش بینی کرده اند؟یا این همه برای رقابت با تولید کنندگان چینی و هندی کاغذ است که بازار ایران را در غیبت اروپایی ها قبضه کرده بودند؟نتیجه هر چه باشد باید منتظر زمستانی داغ و بهاری طوفانی در بازار محصولات سلولزی و صنایع کاغذ در ایران باشیم.
